Medicine Nobel Prize 2025: రోగనిరోధక సహనంలో విప్లవాత్మక ఆవిష్కరణ

Medicine Nobel Prize 2025 ఇన్ ఫిజియాలజీ ఆర్ మెడిసిన్ (Nobel Prize in Physiology or Medicine 2025) రోగనిరోధక సహనంలో (immune tolerance breakthrough) అద్భుత ఆవిష్కరణలకుగాను ప్రదానం చేయబడింది. ఈ ఏడాది బహుమతి రోగనిరోధక వ్యవస్థ నియంత్రణ, నియంత్రణాత్మక టీ సెల్స్ (regulatory T cells), FOXP3 జన్యువు (FOXP3 gene research), మరియు వాటి వైద్యరంగ ప్రభావాలపై దృష్టి సారించింది — ఆటోఇమ్యూన్ వ్యాధుల చికిత్సల నుండి క్యాన్సర్ ఇమ్యూనాలజీ వరకు.

రోగనిరోధక నియంత్రణలో ప్రపంచస్థాయి పురోగతి

Medicine Nobel Prize 2025 – పరిచయం

Medicine Nobel Prize 2025 మేరీ ఈ. బ్రంకోవ్ (Mary E. Brunkow), ఫ్రెడ్ రాంస్డెల్ (Fred Ramsdell), మరియు షిమోన్ సకగుచి (Shimon Sakaguchi)లకు సంయుక్తంగా ప్రదానం చేయబడింది. వీరు పెరిఫెరల్ ఇమ్యూన్ టాలరెన్స్ (Peripheral Immune Tolerance) రంగంలో చేసిన ప్రాథమిక ఆవిష్కరణలకు గాను సత్కరించబడ్డారు.
రోగనిరోధక వ్యవస్థ “స్వయం” మరియు “విదేశీ” కణాలను ఎలా గుర్తిస్తుందో, మరియు అది శరీరానికి హాని చేయకుండా రక్షణను ఎలా కల్పిస్తుందో వీరి పరిశోధనలు వివరించాయి. ఈ అవగాహన ఆధునిక వైద్యరంగానికి కొత్త దిశను ఇచ్చింది.

వైద్య శాస్త్రానికి ప్రాముఖ్యత

1901లో ఆల్ఫ్రెడ్ నోబెల్ సంకల్పంతో ప్రారంభమైన నోబెల్ ప్రైజ్, మానవాళికి అత్యుత్తమ ప్రయోజనం కలిగించే శాస్త్రీయ ఆవిష్కరణలకు ప్రదానం చేయబడుతుంది. ఈ బహుమతి ప్రదానం శాశ్వత ప్రభావం చూపే వైద్య, శరీర శాస్త్ర, మరియు క్లినికల్ ఆవిష్కరణలకు గుర్తింపుగా ఉంటుంది.

2025 విజేతలు మరియు వారి కృషి

మూస్టి శాస్త్రవేత్తలు — బ్రంకోవ్, రాంస్డెల్, మరియు సకగుచి — రోగనిరోధక వ్యవస్థను నియంత్రించే ప్రణాళికలను విడదీసి, కొత్త ఇమ్యూన్ థెరపీలు (immunotherapies) మరియు ఆటోఇమ్యూన్ వ్యాధుల చికిత్సలకు మార్గం సుగమం చేశారు.

మేరీ ఈ. బ్రంకోవ్

అమెరికాకు చెందిన బయోమాలిక్యులర్ శాస్త్రవేత్త మేరీ ఈ. బ్రంకోవ్, FOXP3 జన్యువును (FOXP3 gene) గుర్తించడం ద్వారా నియంత్రణాత్మక టీ సెల్స్‌ (regulatory T cells) రంగంలో కీలకమైన ఆవిష్కరణ చేసింది.

ఫ్రెడ్ రాంస్డెల్

సోనోమా బయోథెరప్యూటిక్స్లో పరిశోధకుడిగా ఉన్న ఫ్రెడ్ రాంస్డెల్, FOXP3 ఆవిష్కరణను ఆధారంగా తీసుకొని రోగనిరోధక సహనానికి జన్యు మరియు ఆణు (molecular) ఆధారాలను విశ్లేషించాడు.

షిమోన్ సకగుచి

జపాన్‌లోని ఓసాకా విశ్వవిద్యాలయంలో పనిచేస్తున్న షిమోన్ సకగుచి, ఇంతకు ముందు తెలియని ఒక కొత్త తరహా రోగనిరోధక కణాలను — నియంత్రణాత్మక టీ సెల్స్ (Tregs) — కనుగొన్నాడు. ఈ ఆవిష్కరణ ఇమ్యూనాలజీ రంగాన్ని పూర్తిగా మార్చింది.

పెరిఫెరల్ ఇమ్యూన్ టాలరెన్స్ – ప్రధాన ఆవిష్కరణ

పెరిఫెరల్ ఇమ్యూన్ టాలరెన్స్ అంటే రోగనిరోధక వ్యవస్థ తన స్వంత కణాలపై దాడి చేయకుండా, హానికరమైన పాథోజెన్లను మాత్రమే లక్ష్యంగా చేసుకోవడం. గతంలో “సెంట్రల్ టాలరెన్స్” (Central tolerance) సిద్ధాంతం ప్రధానంగా పరిగణించబడేది. కానీ సకగుచి పరిశోధనలతో “పెరిఫెరల్ టాలరెన్స్”లోని నియంత్రణాత్మక టీ సెల్స్‌ (Regulatory T Cells) కీలక పాత్రను వెలుగులోకి తీసుకువచ్చారు.

నియంత్రణాత్మక టీ సెల్స్ (Regulatory T Cells – Tregs)

ఈ ప్రత్యేక కణాలు రోగనిరోధక వ్యవస్థలోని అతి క్రియాశీలతను నియంత్రించి, ఆటోఇమ్యూన్ వ్యాధులు (autoimmune diseases) మరియు అలెర్జీలను నివారిస్తాయి. వీటి అవగాహనతో రోగనిరోధక వ్యవస్థను నియంత్రించే చికిత్సలు (immune modulation therapies) అభివృద్ధి చెందాయి.

FOXP3 జన్యువు (FOXP3 Gene)

Fosp3 జీన్ నియంత్రణాత్మక టీ-కణాల (Regulatory T cells) అభివృద్ధి మరియు కార్యకలాపాల్లో కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది. ఈ జీన్‌లో మార్పులు సంభవించినప్పుడు, IPS సిండ్రోమ్ వంటి మానవ వ్యాధులు ఉత్పత్తి అవుతాయి

వైద్యచికిత్సలపై ప్రభావం – ఆటోఇమ్యూన్ వ్యాధుల చికిత్సలో పురోగతి

టైప్ 1 డయాబెటిస్, మల్టిపుల్ స్క్లెరోసిస్, రుమటాయిడ్ ఆర్థరైటిస్ వంటి ఆటోఇమ్యూన్ వ్యాధుల చికిత్సలో నియంత్రణాత్మక టీ సెల్స్‌ లక్ష్యంగా చేసే కొత్త చికిత్సలు (targeted therapies) ప్రవేశించాయి.

క్యాన్సర్ ఇమ్యూనోథెరపీ (Cancer Immunotherapy)

క్యాన్సర్‌లో నియంత్రణాత్మక టీ సెల్స్‌ను (Tregs) నిరోధించడం ద్వారా శరీరం స్వయంగా దుష్ట కణాలపై దాడి చేయగలదు. ఇది చెక్‌పాయింట్ ఇన్హిబిటర్స్ (checkpoint inhibitors) మరియు CAR-T థెరపీ వంటి కొత్త ఇమ్యూనోథెరపీ పద్ధతులను బలపరిచింది.

అవయవ మార్పిడి (Transplantation)

నియంత్రణాత్మక టీ సెల్స్‌ను సమతుల్యంగా నియంత్రించడం ద్వారా అవయవ మార్పిడి విజయవంతం అవుతుంది మరియు ఇమ్యూన్ నిరోధక ఔషధాలపై ఆధారాన్ని తగ్గిస్తుంది.

నోబెల్ అసెంబ్లీ ప్రకటన మరియు వారసత్వం

నోబెల్ అసెంబ్లీ ప్రకటనలో ఇలా పేర్కొంది:
“ఈ ఆవిష్కరణలు మన రోగనిరోధక వ్యవస్థ ఎలా పనిచేస్తుందో, మరియు ఎందుకు ప్రతి ఒక్కరికి తీవ్రమైన ఆటోఇమ్యూన్ వ్యాధులు కలుగవో అర్థం చేసుకోవడంలో కీలక పాత్ర పోషించాయి.”

బహుమతి వివరాలు

విజేతలందరికీ 11 మిలియన్ స్వీడిష్ క్రౌన్‌లు (దాదాపు 1.2 మిలియన్ అమెరికన్ డాలర్లు), బంగారు పతకం, మరియు స్వీడన్ రాజు చేత అందజేయబడే సత్కారం లభిస్తుంది.

సారాంశం: వైద్య రంగ భవిష్యత్తుకు నోబెల్ విజేతల దారి

Medicine Nobel Prize 2025 ఆధునిక జీవవైద్యంలో (biomedical science) ఒక మైలురాయిగా నిలిచింది. ఈ ముగ్గురు విజేతల ఆవిష్కరణలు క్యాన్సర్, ఆటోఇమ్యూన్ వ్యాధులు, మరియు అవయవ మార్పిడి రంగాలలో విప్లవాత్మక మార్పులకు పునాది వేశాయి.
నోబెల్ అసెంబ్లీ ఈ సత్కారంతో గత విజయాలను మాత్రమే కాకుండా, భవిష్యత్తు ఖచ్చితమైన ఇమ్యూనోథెరపీ (precision immunotherapy) వైద్యానికి వెలుగునిచ్చే కొత్త యుగాన్ని సూచించింది.

తరచుగా అడిగే ప్రశ్నలు (FAQ)

1. పెరిఫెరల్ ఇమ్యూన్ టాలరెన్స్ అంటే ఏమిటి?
ఇది రోగనిరోధక వ్యవస్థ శరీరంలోని స్వంత కణాలను దాడి చేయకుండా నిరోధించే ప్రక్రియ, ఇది ప్రధానంగా నియంత్రణాత్మక టీ సెల్స్‌ (Tregs) ద్వారా నిర్వహించబడుతుంది.

2. FOXP3 జీన్ ఇమ్యూన్ సిస్టమ్‌పై ప్రభావం ఏమిటి?

FOXP3 జీన్ నియంత్రణాత్మక టీ-కణాల నిర్మాణం మరియు వాటి పనితీరును నియంత్రిస్తుంది.
ఈ జన్యువులో మార్పులు ఆటోఇమ్యూన్ వ్యాధులకు దారితీస్తాయి.

3. ఈ ఆవిష్కరణ క్యాన్సర్ మరియు ట్రాన్స్‌ప్లాంటేషన్‌కు ఎలా ఉపయోగపడుతుంది?
నియంత్రణాత్మక టీ సెల్స్‌పై అవగాహన కొత్త ఇమ్యూనోథెరపీ మార్గాలను తెరిచింది, ఇది క్యాన్సర్ చికిత్సను బలపరచడమే కాక అవయవ మార్పిడిలో ఇమ్యూన్ నిరోధాన్ని సమతుల్యం చేస్తుంది.