“Islamic NATO”—కొన్నిసార్లు “అరబ్ నాటో” అని కూడా పిలుస్తారు—2025లో మరోసారి ప్రధాన భౌగోళిక రాజకీయ పరిణామంగా ముందుకొచ్చింది. నాటో (North Atlantic Treaty Organization) నమూనాను అనుసరించి, అరబ్ మరియు ముస్లింలు అధికంగా నివసించే దేశాల మధ్య ఒక సమిష్టి సైనిక కూటమిను ఈ ఆలోచన ప్రతిపాదిస్తోంది.
ఇజ్రాయెల్ 2025 సెప్టెంబర్‌లో ఖతార్‌లోని హమాస్ నాయకులపై నిర్వహించిన వైమానిక దాడి తరువాత ఈ ఆలోచన కొత్త ఊపును సంతరించుకుంది. ఈ దాడి దోహాలో అత్యవసర సదస్సుకు దారితీసింది, దీనికి పాకిస్తాన్, టర్కీ, ఈజిప్ట్, సౌదీ అరేబియా వంటి కీలక దేశాలు సహా 40కి పైగా ముస్లిం దేశాలు హాజరయ్యాయి.
ఈ వ్యాసం ఈ ప్రతిపాదిత కూటమి యొక్క ఆరంభాలు, లక్ష్యాలు, సవాళ్లు, ప్రభావాలు వంటి అంశాలను లోతుగా పరిశీలించడమే కాకుండా, దీని వల్ల ప్రాంతీయ మరియు ప్రపంచ రాజకీయాలపై పడే ప్రభావాన్ని కూడా విశ్లేషిస్తుంది.
1. “Islamic NATO” లేదా “అరబ్ నాటో” అంటే ఏమిటి?
Islamic NATO అనేది ముస్లింలు అధికంగా ఉన్న దేశాల మధ్య ప్రతిపాదిత సమిష్టి రక్షణ కూటమి, ఇది నాటో నమూనాను అనుసరించి పరస్పర భద్రతను లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. దీని ప్రాథమిక ఉద్దేశ్యం దాడి చేయడం కాదు, కానీ సభ్య దేశాలను బయటి ముప్పులు, ఉగ్రవాదం, ప్రాంతీయ దాడుల నుండి కాపాడటం.
దీని మూలంగా ఇది ఇస్లామిక్ ప్రపంచానికి ఒక భద్రతా గొడుగులా నిలబడాలని, ముఖ్యంగా ఇజ్రాయెల్ నుండి వస్తున్న ముప్పులను ఎదుర్కోవాలని ప్రచారం చేస్తున్నారు. కానీ దీని వెనుక ప్రభుత్వ ప్రభావం, నాయకత్వ పోటీ, విభజన చెందిన అరబ్-ముస్లిం దేశాలను ఒకే సైనిక నిర్మాణంలో కలిపే ప్రయత్నం కూడా ఉంది.
2. ఇప్పుడు ఎందుకు Islamic NATO?
ఈ ఆలోచనను తిరిగి ప్రోత్సహించడానికి తక్షణ కారణం సెప్టెంబర్ 2025లో దోహాలో జరిగిన ఇజ్రాయెల్ వైమానిక దాడి, దీనిలో పలువురు హమాస్ నాయకులు మరణించారు. ఖతార్ నేలపై జరిగిన ఈ సంఘటన ముస్లిం ప్రపంచాన్ని కుదిపేసింది, అందువల్ల సమిష్టి రక్షణ చర్యల అవసరం ఉత్పన్నమైంది.
ఈ సంఘటన కాకుండా మరికొన్ని విస్తృత అంశాలు ఈ ప్రోత్సాహాన్ని పెంచుతున్నాయి:
- ఇజ్రాయెల్-పాలస్తీనా ఉద్రిక్తతలు పెరగడం
- మధ్యప్రాచ్యంలో భద్రతా ఖాళీ, అమెరికా వంటి శక్తులు తమ ప్రత్యక్ష సైనిక నిబద్ధతను తగ్గించడం
- ఈజిప్ట్ ఆకాంక్ష, అరబ్ ప్రపంచంలో ప్రధాన సైనిక శక్తిగా నిలవడం
- పాకిస్తాన్ ఆకాంక్ష, అణ్వాయుధ శక్తితో కూడిన ముస్లిం నాయకుడిగా ఎదగడం
- టర్కీ లక్ష్యాలు, తన నాటో సభ్యత్వం మరియు ఇస్లామిక్ గుర్తింపును సమతుల్యం చేయడం
3. ఈజిప్ట్ నాయకత్వం
అరబ్ ప్రపంచంలో అతిపెద్ద సైన్యం కలిగిన ఈజిప్ట్ ఈ ప్రయత్నానికి నేతృత్వం వహిస్తోంది. కైరోలో కూటమి ప్రధాన కార్యాలయం ఏర్పాటు చేయాలని, మొదటి సైనిక కమాండర్‌గా ఒక ఈజిప్షియన్ జనరల్ నియమించాలని ఈజిప్ట్ ప్రతిపాదించింది.
ఈజిప్ట్ దృష్టిలోని ప్రధాన అంశాలు:
- నాటోలా(Islamic NATO)ఒక రోటేషన్ కమాండ్ సిస్టమ్
- రక్షణ, ఉగ్రవాద వ్యతిరేక చర్యలు, సముద్ర భద్రత, శాంతి పరిరక్షణల కోసం సమిష్టి సైనిక కమాండ్
- రాజకీయ మరియు సైనికంగా ఈజిప్ట్ బ్లాక్ నాయకత్వం వహించడం
ఇది అధ్యక్షుడు అబ్దెల్ ఫతాహ్ ఎల్-సీసీకి దేశీయంగా అరబ్ మరియు ఇస్లామిక్ ఐక్యత రక్షకుడిగా గుర్తింపు తెచ్చే ప్రయత్నంగా కూడా ఉంది.
4. పాకిస్తాన్ వ్యూహాత్మక పాత్ర
ఒకే ఒక ముస్లిం అణ్వాయుధ దేశం కావడం వల్ల పాకిస్తాన్ కీలకమైనది. తన అణ్వాయుధ సంపత్తి, పెద్ద సైన్యం కలిసినప్పుడు ఇది ఇస్లామిక్ ప్రపంచంలో అసమానమైన ప్రభావాన్ని కలిగి ఉంటుంది.
పాకిస్తాన్ లక్ష్యాలు:
- సౌదీ అరేబియా, గల్ఫ్ దేశాలతో బంధాలను బలోపేతం చేయడం
- పాలస్తీనా వంటి ముస్లిం కారణాల పరిరక్షకుడిగా నిలవడం
- ఈ వేదికను ఉపయోగించి కాశ్మీర్ సమస్యను అంతర్జాతీయీకరించడం
- టర్కీ, అరబ్ దేశాలతో కలసి భారతదేశం, ఇజ్రాయెల్‌పై వ్యూహాత్మక లోతు పొందడం
అయితే, పాకిస్తాన్ పాత్ర వివాదాస్పదం, ఎందుకంటే ఇది దశాబ్దాలుగా ఉగ్రవాద గ్రూపులకు మద్దతు ఇచ్చిన చరిత్ర కలిగి ఉంది. 2025లో పాకిస్తాన్ రక్షణ మంత్రి కూడా దీనిని బహిరంగంగా ఒప్పుకున్నారు. దీని వల్ల అమెరికా అనుబంధ దేశాలు వంటి భాగస్వాముల్లో అనుమానం పెరుగుతోంది.
5. టర్కీ సమతుల్య వ్యూహం
టర్కీ ఒకేసారి నాటో సభ్యదేశంగా, అలాగే ఆధునిక సైన్యం కలిగిన ముస్లిం దేశంగా ప్రత్యేక స్థానం కలిగి ఉంది. దీని పాత్ర రెండు కోణాలలో ఉంది:
- సైనిక నైపుణ్యం మరియు విశ్వసనీయత—టర్కీకి నాటో అనుభవం ఉంది.
- భౌగోళిక ప్రభావం—అంకారా పాశ్చాత్య నిబద్ధతను ఇస్లామిక్ ప్రపంచ నాయకత్వంతో సమతుల్యం చేయాలనుకుంటోంది.
అదనంగా, టర్కీ పాకిస్తాన్‌తో సన్నిహిత సంబంధాలను కొనసాగిస్తోంది, దీనివల్ల ఈజిప్ట్, టర్కీ, పాకిస్తాన్ మధ్య ఒక త్రికోణ ప్రభావం ఏర్పడుతోంది.
6. సౌదీ అరేబియా మరియు గల్ఫ్ దేశాలు
సౌదీ అరేబియా, యుఎఈ వంటి దేశాలు మద్దతు ఇస్తున్నప్పటికీ జాగ్రత్తగా ముందుకు వెళ్తున్నాయి. వీటి పాత్ర ప్రధానంగా ఆర్థిక సహకారం, వ్యూహాత్మక భాగస్వామ్యం వరకు పరిమితం కావచ్చు.
వీటి ప్రధాన ఆందోళనలు:
- అమెరికాతో బలమైన బంధాలను కొనసాగించడం
- ఇజ్రాయెల్‌తో ప్రత్యక్ష సంఘర్షణను నివారించడం
- ఇరాన్ విభేదాలను ఉపయోగించకుండా ఆపడం
7. కూటమి సైనిక శక్తి
ఇది సాకారమైతే, Islamic NATO గొప్ప సైనిక శక్తిని సమీకరించగలదు:
- ఈజిప్ట్, పాకిస్తాన్, టర్కీ మరియు ఇతర దేశాల నుండి మిలియన్ల సైనిక బలగాలు
- పాకిస్తాన్ ద్వారా అణు నిరోధం
- ఎర్ర సముద్రం, అరేబియన్ గల్ఫ్, మధ్యధరా సముద్రంలో నౌకాదళ శక్తి
- ఉగ్రవాద వ్యతిరేకం, ప్రత్యేక ఆపరేషన్ల కోసం ఎలైట్ యూనిట్లు
అయితే, నాటోతో పోలిస్తే, వీటి సమన్వయం చాలా కష్టమైనది. భిన్న భాషలు, సైనిక పద్ధతులు, పరస్పర అనుమానం పెద్ద అడ్డంకులు.
8. సవాళ్లు మరియు అడ్డంకులు
ఇది ఆశాజనకంగా కనిపించినా, అనేక మూలభూత సమస్యలు ఉన్నాయి:
- ప్రాంతీయ విభేదాలు—ఖతార్ vs సౌదీ, టర్కీ vs యుఎఈ, ఈజిప్ట్ vs టర్కీ
- విభిన్న కూటములు—అమెరికా, ఇజ్రాయెల్‌తో సంబంధాలు
- పాకిస్తాన్ ఉగ్రవాద సంబంధాలు
- నమ్మకం లోపం—2015లో జరిగిన అరబ్ కూటమి విఫలమైంది
- ఆధిపత్య భయం—చిన్న దేశాలు ఈజిప్ట్, పాకిస్తాన్, టర్కీ ఆధిపత్యాన్ని అంగీకరించకపోవచ్చు
9. భారతదేశంపై ప్రభావం
భారతదేశానికి ఈ కూటమి పలు తీవ్ర ఆందోళనలు కలిగిస్తోంది:
అయితే, దీని ప్రతిఫలంగా భారతదేశం యొక్క ఇజ్రాయెల్, అమెరికా బంధాలు మరింత బలపడే అవకాశం ఉంది.
పాకిస్తాన్ పాత్ర వలన కాశ్మీర్ సమస్యను అంతర్జాతీయంగా లేవనెత్తే అవకాశం ఉంది.
టర్కీ భారత వ్యతిరేక వైఖరి ఈ ప్రమాదాన్ని మరింత పెంచుతుంది.
సౌదీ, గల్ఫ్ దేశాలు పాకిస్తాన్‌కు దగ్గరవుతే, భారత వ్యూహాత్మక బంధాలు బలహీనపడవచ్చు.
10. ప్రపంచ ప్రతిస్పందనలు
ఈ ప్రతిపాదనపై అంతర్జాతీయ సమాజం మిశ్రమ స్పందన వ్యక్తం చేసింది:
- అమెరికా: జాగ్రత్తగా ఉంది, స్థిరత్వం కోరుకుంటోంది కానీ పాకిస్తాన్ పాత్రపై సందేహం ఉంది.
- ఇజ్రాయెల్: తీవ్ర వ్యతిరేకత, దీన్ని శత్రుత్వ కూటమిగా చూస్తోంది.
- చైనా: మౌన మద్దతు, పాకిస్తాన్ ఎదుగుదలను తన బెల్ట్ అండ్ రోడ్ వ్యూహానికి ఉపయోగకరంగా భావిస్తోంది.
- రష్యా: అవకాశవాదం, మధ్యప్రాచ్యంలో ప్రభావం పెంచుకోవడానికి దీన్ని వాడుకోవచ్చు.
11. పాకిస్తాన్ ఉగ్రవాద సమస్య
పాకిస్తాన్ నాయకత్వానికి అతిపెద్ద అడ్డంకి దీని ఉగ్రవాద మద్దతు చరిత్ర.
- ISI అనేక ఉగ్రవాద గ్రూపులను శిక్షణ ఇచ్చిందని ఆరోపణలు ఉన్నాయి.
- భారతదేశం, ఆఫ్ఘానిస్తాన్, పాశ్చాత్య దేశాలపై దాడులు జరిపిన ఉగ్రవాద గ్రూపులు పాకిస్తాన్‌లోనే పనిచేశాయి.
- FATF వంటి అంతర్జాతీయ సంస్థలు పాకిస్తాన్‌ను తరచుగా పర్యవేక్షించాయి.
- 2025లో రక్షణ మంత్రి దేశం 30 ఏళ్లుగా ఉగ్రవాద గ్రూపులకు మద్దతు ఇచ్చిందని బహిరంగంగా ఒప్పుకున్నారు.
దీంతో, ఉగ్రవాద వ్యతిరేక పోరాటాన్ని నడిపే కూటమికి పాకిస్తాన్ నాయకత్వం నమ్మకాన్ని కోల్పోతుంది.
12. Islamic NATO వాస్తవమవుతుందా?
కాగితాలపై ఇది శక్తివంతంగా కనిపించినప్పటికీ, ఇది ఇప్పటికీ ఆశయ స్థాయిలోనే ఉంది.
ప్రధాన కారణాలు:
- గల్ఫ్ రాజ్యాల రాజకీయ సంకల్పం లోపం
- అమెరికా, ఇజ్రాయెల్‌ను వ్యతిరేకించాలనే భయం
- పరస్పర అనుమానం, విభేదాలను అధిగమించలేకపోవడం
- సమన్వయం సమస్యలు
మొత్తం మీద, ఇది నాటోలా పూర్తిస్థాయి కూటమిగా కాకుండా, ఒక సడలింపు భద్రతా వేదికగా మాత్రమే ఏర్పడే అవకాశం ఉంది.
ముగింపు
ఇస్లామిక్ నాటో లేదా అరబ్ నాటో ఆధునిక కాలంలో ఒక ఏకీకృత ముస్లిం సైనిక కూటమిని సృష్టించడానికి చేసిన అత్యంత ధైర్యవంతమైన ప్రయత్నాలలో ఒకటి. ఈజిప్ట్, పాకిస్తాన్, టర్కీ దీన్ని ముందుకు నడిపిస్తుండగా, ఇది ఇజ్రాయెల్ వంటి బాహ్య ముప్పులకు వ్యతిరేకంగా సమిష్టి రక్షణ గొడుగు అందించాలనుకుంటోంది.
అయితే, విభేదాలు, నమ్మక లోపం, పాకిస్తాన్ ఉగ్రవాద చరిత్ర దీన్ని పరిమితం చేస్తున్నాయి. భారతదేశానికి ఇది కొత్త వ్యూహాత్మక సవాళ్లను తెస్తోంది, ప్రపంచ శక్తులకు ఇది మరో క్లిష్టతను కలిగిస్తోంది.
చివరికి, ఇస్లామిక్ నాటో రాజకీయ ప్రకటనగా మాత్రమే మిగిలిపోవచ్చు—లేదా, దశాబ్దాలుగా ఉన్న విభేదాలను అధిగమిస్తే మాత్రమే నిజమైన ఐక్యతకు దారి తీస్తుంది.
